مراكش

پس از استقلال مراكش (۳ مارس ۱۹۵۶)، نخستين قانون اساسي كشور در دسامبر۱۹۶۲، با برگزاري همه‌پرسي به تصويب رسيد. مطابق اين قانون اساسي پادشاه بالاترين مرجع چه از نظر سياسي و چه از نظر مذهبي قلمداد مي‌شود. پادشاهي مراكش حدود ۱۲ قرن عمر دارد و از ابتدا نيز با مذهب آميخته بوده‌است. در واقع قانون اساسي مذكور درخصوص مرجعيت سياسي _ مذهبي پادشاه آنچه را كه قبلاً وجود داشت در قالب قانون درآورد. قانون اساسي مراكش در مقاطع سالهاي ۹۶، ۹۲، ۸۰، ۷۲، ۷۰ ويرايش‌ها و پيرايش‌هايي به خود ديد كه مهم‌ترين تغيير آن مربوط به سال ۱۹۹۶ است كه پارلمان مراكش دومجلسي گرديد. قانون اساسي كنوني (در همه‌پرسي مورخ ۱۳ سپتامبر ۱۹۹۶ به تصويب رسيد) قانون اساسي كنوني داراي يك ديباچه و صد و هشت اصل است كه در سيزده بخش تنظيم گرديده‌است. بر پايه اصل يكم مراكش داراي نظام پادشاهي مشروطه، دمكراتيك و اجتماعي و مطابق اصل دوم، حاكميت از آن مردم است.

براي اطلاعات بيشتر در مورد ساختار پارلماني و احزاب در مراكش پارلمان و احزاب مراكش را ببينيد.

همچنين مراكش عضو سازمانهاي بين‌المللي زير است:
ABEDA, ACCT, AfDB, AFESD, AMF, AMU, EBRD, FAO, G-۷۷، IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt (signatory), ICFTU, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO, ITU, LAS, MIGA, MINUSTAH, MONUC, NAM, OAS (observer), OIC, OIF, OPCW, OSCE (partner), PCA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNITAR, UNOCI, UPU, WCL, WCO, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTO

مراكش در ساحل جنوبي درياي مديترانه و جنوب تنگه جبل الطارق قرار دارد كه توسط آن ارتباط ميان درياي مديترانه و اقيانوس اطلس فراهم مي‌شود. از سويي مراكش از جايگاهي راهبردي در ميان كشورهاي شمال آفريقا برخوردار است چرا كه علاوه بر واقع شدن در حوزه جنوبي درياي مديترانه و جنوب تنگه جبل الطارق و نزديكي به اروپا (نزديكترين كشور آفريقايي به اروپاست)، اين كشور در مجاور اقيانوس اطلس است اندوخته عظيم ماهيان گوناگون در آبهاي نزديك به اين سرزمين قرار دارند. دسترسي به درياي آزاد و وجود منابع عظيم فسفات و ديگر مواد كاني بر اهميت مراكش مي‌افزايد و چنانچه صحراي غربي را به‌عنوان بخشي از اين كشور در نظر بگيريم بر امكانات راهبردي آن افزوده مي‌گردد چرا كه صحراي غربي داراي ذخاير نفتي، فسفات و گاز است و ذخاير ماهيان اقيانوس اطلس در آبهاي مجاور صحراي غربي بسيار غني است.

جمعيت مراكش (با احتساب صحراي غربي) حدود ۳۱ ميليون نفر است كه ۴۹/۸ درصد را مردان و ۵۰/۲ درصد را زنان تشكيل داده‌اند از اين تعداد جمعيت ۴۳ درصد در مناطق روستايي و ۵۷ درصد در مناطق شهري زندگي مي‌كنند. تراكم جمعيت در هر كيلومتر مربع ۴۱ نفر، ميانگين نفرات خانوار ۴/۵ و نرخ رشد ساليانه جمعيت ۶۴/۱ درصد است. ميزان بيسوادي در كشور نيز حدود ۵۰ درصد جمعيت است كه نرخ بيسوادي در زنان ۶۲ درصد و در مردان حدود ۳۸ درصد است. نرخ بيكاري در اين كشور بالغ بر۲۲ درصد جمعيت فعال است.

مراكش در دورترين قسمت شمال غربي قاره آفريقا واقع شده‌است. از شمال به درياي مديترانه و جبل الطارق (۴۶۸ كيلومتر) و از غرب به اقيانوس اطلس (۲۷۰۰ كيلومتر) منتهي مي‌شود. اين كشور از شرق با الجزاير (۱۵۵۹ كيلومتر) و از جنوب با سرزمين مورد اختلاف صحراي غربي (۴۴۳ كيلومتر) هم‌مرز است. بر اساس نظر دولت و مردم مراكش كه صحراي غربي را به‌طور تاريخي از آن خود مي‌دانند، اين كشور در جنوب با موريتاني هم‌مرز مي‌گردد.

شايان ذكر است دو شهر سبته و مليلا كه مشرف بر درياي مديترانه هستند در حاكميت ۵ قرني اسپانيا قرار دارند و از نظر دولت مراكش اين دوشهر و چند جزيره كوچك ديگر متعلق به آنها است اما اسپانيا اين سرزمينها را اسپانيايي مي‌داند كه در اين صورت ۳/۶ كيلومتر به خاطر شهر سبته و ۶/۹ كيلومتر به خاطر شهر مليلا مرز زميني با اسپانيا وجود دارد.

بطور كلي مراكش داراي آب و هوايي معتدل و باراني است. اين كشور در مناطق شمالي تحت تأثير آب و هواي مديترانه‌اي و در مناطق غربي و شمال غرب متأثر از آّب و هواي اقيانوس اطلس است. در مناطق داخلي، مراكش داراي آب و هواي قاره‌اي بوده و در رشته كوه‌هاي اطلس بارش برف و باران بيشتر مي‌شود. مناطق جنوبي داراي آب و هواي گرم و بياباني است.

كشور پادشاهي مراكش كه در زبان عربي به آن «المملكه المغربيه» گفته مي‌شود نخستين كشور شكل گرفته مغرب مسلمان است. اين كشور در ايران به نام «مراكش» شناخته مي‌شود. در سازمانهاي بين‌المللي از جمله سازمان ملل متحد برحسب مورد زباني، بنام Maroc يا Morocco است چرا كه واژه مغرب، مفهوم گسترده «مغرب بزرگ» (شامل كشورهاي الجزاير، تونس و مراكش) را افاده مي‌كند. مراكش نزديكترين كشور آفريقايي به اروپا است كه به وسيله تنگه جبل الطارق از آن جدا مي‌گردد. فاصله ميان مراكش و اسپانيا حدود ۱۵ كيلومتر است.

مهم‌ترين بندرهاي مراكش عبارت‌اند از: كازابلانكا (دارالبيضاء)، طنجه، ناظور، محمديه، آسفي و اگادير. مهم‌ترين شهرهاي مراكش نيز: رباط (پايتخت سياسي _ اداري)، كازابلانكا (داراي مركزيت اقتصادي _ تجاري)، فاس (داراي نوعي مركزيت مذهبي - فرهنگي)، مراكش (دژ فرهنگ بربر)، طنجه، اگادير (شهرهاي توريستي)، ايفرن، مكناس، وجده، تطوان، محمديه، قنيطره (كنيترا) هستند.

همچنين فهرست شهرهاي مراكش را ببينيد.

     قرن هفتم پس از ورود عربها مولاي ادريس حكومت اسلامي برپانمود.

پس از تشكيل دولت ادريسيان، بدين سوي، مراكش شاهد حكمراني دودمان‌هاي متعددي به شرح زير بوده‌است:

    (۱۶۶۶ - تا دوران معاصر) دودمان علوي ۱۰۵۵ م - ۱۱۴۷ م) كه در طول مدت حكمراني نفوذ خود را در سراسر مغرب عربي بزرگ و اسپانيا و پرتغال گسترش داده بودند، و سپس سلسله موحدون (۱۱۴۷ م- ۱۲۶۹ م) و سپس سلسله مرينيان (۱۲۶۹ م - ۱۵۵۴ م) كه معاصر شكست مسلمانان در اندلس بوده‌اند و در زمان ايشان بود كه شهرهاي مراكشي سبته و مليليه و طنجه از سوي اسپانيا اشغال شد و سپس دودمان سعديون (۱۵۵۴ م- ۱۶۶۰ م) كه خاستگاه صحرايي و بربري دارند در اين كشور به فرمانروايي رسيد؛ و در اين دوره پرتغاليها شكست خورده و سلطه آنان به پايان رسيد.

از سال ۱۶۶۰ ميلادي سلسله شرفاي علوي توسط مولاي رشيد در مراكش بنيان گذارده شدكه حكومت كنوني اين كشور و حاكمان آن از همين دودمان بشمار مي‌آيند.

سالهاي ۱۹۱۲–۱۸۷۳ مصادف با حكومتهاي حسن اول، عبدالعزيز و مولاي حفيظ است. اين دوران در پرتو رقابت قدرتهاي بزرگ استعماري، مراكش استقلال خود را حفظ مي‌كند. ليكن در سال ۱۹۱۲ پس از موافقتنامه‌هاي الجزيره (۱۹۰۶ م)، فرانسه بخش عظيمي از مراكش را اشغال مي‌كند و از اين سال به بعد مبارزه علني مردم عليه سلطه فرانسه تحت رهبري عبدالكريم خطاب آغاز مي‌گردد. در سال ۱۹۲۷ ميلادي، محمدبن يوسف (محمد پنجم) به تخت سلطنت مي‌نشيند و بعلت مخالفت با سلطه فرانسويان بدون اينكه خواهان گسستن كامل از فرانسه باشد تبديل به يك چهره ملي مي‌گردد كه در آينده به پدر استقلال مراكش شهرت مي‌يابد. فرانسه كه حاضر به پذيرش استقلال مراكش نبود كوشيد از برخي گروه‌ها عليه محمد پنجم استفاده نمايد كه در رأس آنها الجلاوي بود.

قبايل بربري يا آمازيغ ساكن منطقه شمال آفريقا از ديرباز داراي روابطي گسترده با ملل و تمدنهاي كهن فنيقي، كارتاژي، روماني، وندالي و بيزانسي بوده‌اند. با اين وجود هيچ‌يك از اين تمدنها توانائي تسلط كامل بر منطقه را نداشتند. چرا كه قبايل ساكن آن داراي صفات متمايزي چون ايستادگي و مقاومت و همچنين آزادي‌خواهي و پايبندي به فرهنگ و زبان خود بودند.

با رسيدن دعوت اسلامي به آن منطقه در سال ۵۰ هجري قمري (برابر سال ۶۶۵ ميلادي) ساكنان منطقه با اهداف اسلامي آشنا گشته و در نتيجه دين اسلام را پذيرا شدند.

اسلام سرانجام در سال ۱۷۰ هجري قمري (برابر سال ۷۸۶ ميلادي) و بطور مشخص پس از گريز يكي از نوادگان محمد، پيامبر اسلام، معروف به مولا ادريس بن عبدالله بن الحسن بن الحسن ابن علي از دست حاكمان عباسي بغداد به صورت ريشه‌اي و بنيادين در منطقه گسترش يافته تا اينكه مراكشيان وي را به اميرالمؤمنين بودن برگزيده و پس از بيعت و اعلام وفاداري، با كمك او نخستين دولت اسلامي مستقل از خلافت مشرق عربي را بر پا نمودند كه نام دولت ادريسيان را به خود گرفت.

نام مراكش از نام پايتخت كهن يعني شهر مراكش برگرفته شده‌است، كه واژه‌اي بربر به معناي «سرزمين خدا» است.[۲] نام Morocco در انگليسي هم تغيير يافته واژه مراكش است. تا همين چند دهه اخير هم اين سرزمين در زبان عربي مراكش خوانده مي‌شد.

نام «مراكش» در فارسي امروز معمولتر از «مغرب» است زيرا نام بين‌المللي پادشاهي مغرب مراكو است كه برگرفته از نام مراكش است. دولت آن كشور نام رسمي بين‌المللي مراكو را به رسميت مي‌شناسد و نه نام عربي المغرب. تركيه تنها كشور دنيا است كه از پادشاهي مراكش با نام كشور فاس نام مي‌برد.

مَراكِش يا مغرب (به آمازيغي: Murakuc، موراكوش، ⵎⵓⵔⴰⴽⵓⵛ، به عربي: المغرب)، كشوري است در شمال غربي آفريقا. مراكش ساحلي طولاني با اقيانوس اطلس دارد كه از شمال به جبل‌الطارق و درياي مديترانه مي‌رسد. كشور مراكش از سوي خاور با كشور الجزاير، از غرب با اقيانوس اطلس، از جنوب با كشور موريتاني و از شمال با درياي مديترانه همسايه‌است.

مراكش ادعاي مالكيت صحراي غربي را دارد و آن را از سال ۱۹۷۵ اداره مي‌كند. وضعيت صحراي غربي هنوز مورد اختلاف و مناقشه‌است.

پايتخت مراكش شهر رباط است.

از آنجا كه مراكش در زمان هارون الرشيد از سلطه بغداد خارج شده و تحت تسلط تركان عثماني نيز درنيامده بود، از جمله كشورهاي عربي بود كه توانست بر فرهنگ منطقه‌اي خود تأكيد ورزد، اما بعدها تحت سيطره استعمار فرانسه و اسپانيا واقع شد و به تدريج تلاش‌ها براي استقلال كشور آغاز شد